Whiplash

Wat is Whiplash?

Een Whiplash is de term die gebruikt wordt om een acceleratie(versnelling) en deceleratie(vertraging) letsel van de nek aan te duiden. Een acceleratie/deceleratie trauma kan verschillende structuren in de nek beschadigen.

De wervelkolom bestaat uit meerdere op elkaar gestapelde botstukken: de wervels. Elke wervel is verbonden met de wervel erboven en de wervel eronder via twee soorten gewrichten. Deze gewrichten zijn de facetgewrichten, die de buitenkanten van de wervels verbinden en de tussenwervelschijven, die tussen de wervels liggen. Bijkomend aan deze gewrichten wordt de wervelkolom ondersteund door spieren aan de voor-, zij- en achterkant.

Tijdens een acceleratie/deceleratie trauma van de nek werken er sterke duw- en trekkrachten op verschillende structuren van de nek: gewrichten, spieren, ligamenten(banden) en zenuwen. Deze krachten kunnen uitgebreide schade veroorzaken aan deze structuren. Wanneer dit gebeurt, spreekt men van een whiplash.

Wat zijn de oorzaken?

Het ontstaat meestal tijdens een motor of auto ongeluk waarbij de nek met veel kracht naar voren wordt gegooid en vervolgens weer naar achter wordt getrokken. Ook treedt dit letsel op tijdens contactsporten, waarbij de spelers met hun hoofd in botsing raken en het hoofd met de nek hard achterover klappen.

Wat zijn tekens & symptomen?

Personen met een whiplash voelen vaak plots nekpijn ontstaan tijdens het incident. Bij sommige personen is er tijdens het inciden, niet tot nauwelijks sprake van pijn. Bij deze gevallen treedt er een typische stijging van klachten op tijdens de komende 2 tot 3 dagen, die vaak ‘s avonds of ’s morgens beginnen.

De pijn geassocieerd met deze blessure kan scherp of dof aanvoelen. Deze pijn kan toenemen met beweging of stijgen wanneer men lang dezelfde houding aanhoudt. Men ervaart meestal pijnklachten in de nek en straalt soms door naar de schouders, armen of het hoofd (hoofdpijn).

Personen met een whiplash hebben vaak klachten van verminderde bewegelijkheid of stijfheid van de nek (nekpijn die uitstraalt). Soms hebben personen het gevoel dat het hoofd heel zwaar is en moeilijk op te tillen is van het kussen. De armen, handen en vingers kunnen ook anders aanvoelen dan de rest van het lichaam. Dit kan een gevoel zijn van: naalden en spelden prikkelingen, verdoving, tintelingen of zwakte.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Een grondige anamnese(het typische verhaal dat de patiënt verteld over zijn klacht) in combinatie met een klinisch onderzoek van de fysiotherapeut, is meestal voldoende om tot de diagnose te komen. Ander onderzoek, zoals een MRI scan, RX scan of CT scan is meestal nodig om ernstige letsels uit te sluiten.

Wat is de prognose?

De meeste personen met een mild tot middelmatige ernst van whiplash, genezen snel en volledig met adequate fysiotherapie. In deze gevallen kan het herstel weken tot maanden in beslag nemen. In ernstige gevallen, kan het herstel significant langer duren.

Wat is de behandeling?

Voor de start van een behandeling, dienen alle personen met deze nekblessure onderzocht te zijn door een medisch professional(zoals een arts) om ernstige letsels uit te sluiten(zoals een breuk).

Het succes van de fysiotherapeutische behandeling wordt sterk bepaald door de samenwerking met de patiënt. Dit komt voornamelijk omdat het van belang is dat de patiënt de nek en het hoofd genoeg laat rusten nadat hij activiteiten heeft uitgevoerd die de pijn doen toenemen. Deze benadering blijft van kracht totdat de patiënt klachtenvrij is. Activiteiten die de nek veel belasten moeten zo min mogelijk worden uitgevoerd. Deze activiteiten zijn: lang zitten, lang staan of liggen in een slechte houding, langdurig en vaak omlaag kijken en zwaar tillen. Indien de nek relatief meer rust krijgt, kan het lichaam het helingsproces inzetten. Wanneer de patiënt de activiteiten pijnvrij kan uitvoeren, mag de belasting gradueel worden opgevoerd zonder dat de symptomen toenemen, zodat de patiënt langzaam kan terugkeren naar zijn oorspronkelijke dagelijkse activiteiten.

Het negeren van symptomen/klachten kan er voor zorgen dat het probleem chronisch wordt. Een onmiddellijke, gepaste behandeling van een whiplash is essentieel voor snel herstel. Wanneer de aandoening eenmaal chronisch is, verloopt het helingsproces veel trager en is de kans dat de aandoening in de toekomst opnieuw optreed groter.

Personen met deze nekblessure hebben meestal veel voordeel bij het volgen van het R.I.C.E principe. Het R.I.C.E staat voor Relatieve rust, Ijs/koelen, Compressie/druk, Elevatie/hoogstand van de nek. Dit principe is effectief in de startfase van de aandoening(de eerste 72 uur) of wanneer er inflammatoire tekens aanwezig zijn. Deze inflammatoire tekens kunnen zijn: roodheid, warmte, zwelling en ochtendpijn of pijn bij rust. Anti-inflammatoire/ontstekingsremmende medicatie kan het helingsproces bevorderen, door de pijn en zwelling te verminderen die gepaard gaat met de inflammatie.

Personen met dit letsel dienen vroege bewegingen en houdingsoefeningen uit te voeren, om de nek functioneel te houden en stijfheid van de nek te voorkomen. De fysiotherapeut geeft advies en sturing in welke oefeningen het best zijn voor de patiënt.

Er moet veel aandacht worden besteed aan het aannemen van een goede houding, zodat de nek minder belast wordt. Dit is voornamelijk belangrijk bij het zitten of het autorijden. Een optimale zithouding kan worden bereikt door recht op te zitten in een goede stoel, met het zitvlak onder tegen de rugleuning, de onderrug gesteund met een kussen of handdoek, de schouders naar achter en met de kin licht naar beneden geknikt.

Personen met een whiplash dienen langdurige slechte houdingen zoveel mogelijk te vermijden, gezien deze erg belastend zijn voor de nek en de symptomen/klachten kunnen doen toenemen.

Welke fysiotherapeutische behandeling wordt er toegepast?

Fysiotherapeutische behandeling van personen met dit letsel, is noodzakelijk voor een snel herstelproces, optimale uitkomst en om de kans op het opnieuw optreden van het letsel te verminderen. De fysiotherapeutische behandeling kan bestaan uit:

• Gewricht mobilisatie
• Weke delen massage (soft-tissue
• Elektrotherapie (bijv. Ultrasound)
• Medical taping of easytaping (houdingscorrigerend)
• Progressieve oefeningen om flexibiliteit en kracht te bevorderen
• Advies
• Training en activiteit aanpassingen
• Houdingscorrectie
• Neurale rek

Welke andere behandelingen bestaat er?

Indien de fysiotherapeutische behandeling niet aanslaat kan de fysiotherapeut in overleg, uw huisarts contacteren om zo de verdere richting van de behandeling te bepalen. Dit kan verder onderzoek inhouden, zoals: Röntgenfoto’s, CT scans of een MRI. Of een ander soort behandeling, zoals: medicatie, corticosteroïden injectie of verwijzing naar een gespecialiseerde arts.

Welke oefeningen kan ik doen?

De fysiotherapeut zal de oefeningen selecteren en deze duidelijk uitleggen. De oefeningen worden meestal 3x per dag uitgevoerd en mogen geen toename in de klachten veroorzaken.

Het knikje

Zit of sta rechtop met de schouders licht naar achteren. Maak een klein knikje met je kin totdat je een mild tot middelmatige stretch in je nek voelt. Tijdens dit knikje, houd je de ogen en neus naar voren gericht. Houd dit 2 seconden aan en herhaal dit 10 keer, zonder dat de klachten toenemen.

De schouderblad squeeze

Zit of sta rechtop. Voer een klein knikje van de kin uit en trek je schouder licht naar achteren. Breng nu de schouderbladen naar elkaar toe, zover als dat pijnvrij gaat. Houd dit 5 seconden aan en herhaal dit 10 keer, zonder dat de klachten toenemen.

Hoofd rotaties

Zit recht op met de schouders licht naar achteren. Draai het hoofd alsof je over je schouder wilt kijken, totdat u een mild tot middelmatige stretch voelt. Houd de nek recht of en zorg dat de kin NIET naar voren beweegt tijdens de beweging. Herhaal die 10x naar beide kanten, zonder dat de klachten toenemen.